• Навiны
  • Культурныя правы
  • “Гэта ўжо этап апошні – заўтра ўстанем!” Агляд беларускай культуры падчас грамадска-палітычнага крызісу: 13-19 верасня 2021

“Гэта ўжо этап апошні – заўтра ўстанем!” Агляд беларускай культуры падчас грамадска-палітычнага крызісу: 13-19 верасня 2021

Апошняе абнаўленне: 21 верасня 2021
“Гэта ўжо этап апошні – заўтра ўстанем!” Агляд беларускай культуры падчас грамадска-палітычнага крызісу: 13-19 верасня 2021
ілюстрацыя Вольгі Пранкевіч
“Дзейнічай, пакуль ніхто не паспеў цябе забараніць". Эрых Марыя Рэмарк  

Спампаваць pdf-версію 50-га выпуску маніторынга культурнага супраціву


Пераслед, прысуды, культурная палітыка

Сяргей Марозаў

У МУС заявілі пра затрыманне ўладальніка падпольнай друкарні: 47-гадовы жыхар пасёлка Тарасава Мінскага раёна вырабляў у сваёй друкарні пад Мінскам сцягі, налепкі, стыкеры і «іншую атрыбутыку з незарэгістраванай сімволікай».

Сяргея Марозава, гродненскага фатографа, выклікалі ў міліцыю на «прафілактычную гутарку». Узялі пробу сліны, адбіткі пальцаў, а таксама пад подпіс папярэдзілі, што за выхад на акцыі прадугледжана крымінальная, а не адміністратыўная адказнасць. Да выбараў Сяргей 5 гадоў супрацоўнічаў з міліцыяй Гродненшчыны: ствараў для іх сацыяльную і іміджавую рэкламу, за што атрымліваў дыпломы і ўзнагароды. У жніўні мінулага году, у адказ на гвалт з боку сілавікоў, ён запісаў відэа, на якім выкідвае ў сметніцу ўсе гэтыя ўзнагароды.

Юрась Копцік

Юрась Копцік, затрыманы 4 верасня падчас фестывалю “Аршанская бітва” і асуджаны на 10 сутак за ўдзел у «несанкцыянаваным масавым мерапрыемстве», атрымаў яшчэ 12 сутак адміністратыўнага арышту. 

Затрыманы Кірыл Салееў, сын культуролага, выкладчыка Акадэміі мастацтваў Вадзіма Салеева.

Аляксандр Багданаў (Papa Bo) і Максім Крук, супрацоўнікі культурнага цэнтра “Корпус”, не выйшлі пасля 10 сутак арышту – яны затрыманыя ў межах крымінальнай справы па арт. 342 КК. 

Як стала вядома, у межах крымінальнай справы па арт. 130 КК (распальванне сацыяльнай варожасці) у ліпені быў затрыманы Дзмітрый Падрэз (Dream), стрыт-арт мастак.

Мікалай Янкойць

Уладзіміра Пунько, дырэктара віцебскага прадпрыемства, кінулі на 20 сутак за краты за БЧБ-сурвэтку, якой ён выціраў вокны ў аўтамабілі. 

Мікалай Янкойць, музычны журналіст і музыка, быў затрыманы 15 верасня і аштрафаваны на 2900 рублёў за непадпарадкаванне міліцыянту.

Вадзіма Ермашука, блогера (Vadimati), падазраюць па крымінальных справах арт. 368 КК «абраза прэзідэнта Рэспублікі Беларусь» і арт. 370 КК «здзек з дзяржаўных сімвалаў».

Юлія Чарняўская

Юліі Чарняўскай падоўжылі тэрмін утрымання пад вартай.

Беларускі фолк-метал гурт Znich атрымаў ад чыноўнікаў адмову ў гастрольным пасведчанні для канцэрту на іх 25-годдзе ў менскім клубе “Re:Public”. 

Суд ліквідаваў краязнаўчую арганізацыю «Талака», якая праіснавала 35 гадоў.

Улады ліквідавалі «Таварыства беларускай школы».

Адбылася спроба ўзлому рэсурсаў кіраўніцтва і менеджмэнта Беларускага свабоднага тэатру.


Жыццё ў няволі

Алесь Бяляцкі

Эдуард Бабарыка не можа атрымаць дазвол на заняткі спортам у камеры (ён актыўна практыкаваў ёгу), але на прагулках ён працягвае бегаць, адціскацца, прысядаць і г.д. Вучыцца маляваць, а вось набыць кнігі не атрымліваецца. 

Алесь Бяляцкі, праваабаронца, сябра Беларускага ПЭН-цэнтра, ужо два месяцы знаходзіцца ў зняволенні. За кратамі ён піша ўспаміны пра працу ў Літаратурным музеі Максіма Багдановіча.

Панк-музыку Ігара Банцэра 15 верасня выпусцілі з ШІЗА, дзе ён адбыў 40 содняў, і прывезлі на «хімію» ў Віцебску, дзе ён адбывае пакаранне. Апошнія 19 дзён у ШІЗА Банцэр на знак пратэсту супраць незаконных дзеянняў у дачыненні яго трымаў галадаванне. Цяпер ён адчувае сябе кепска.

Віктара Бабарыку перавялі на іншую працу: укладчык хлебабулачных вырабаў. Тэмпература ў пякарні перавышае 30 градусаў, памяшканне практычна не вентылюецца, вокны адчыняць не дазваляецца.


Творчы супраціў і культурны актывізм

Журы зацвердзіла доўгі спіс намінантаў на прэмію імя Карласа Шэрмана. Прэмія ўручаецца з 2016 г. за найлепшы пераклад мастацкай кнігі на беларускую мову. Сузаснавальнікамі прэміі з’яўляюцца Беларускі ПЭН-цэнтр, Саюз беларускіх пісьменнікаў і Міжнародны дабрачынны Фонд “Вяртанне”.

Сустрэча з Адамам Глобусам, беларускім пісьменнікам, паэтам і мастаком, адбылася 14 верасня ў Літаратурным музеі Максіма Багдановіча ў Мінску. Кніга «Сям’я», пра якую ішла размова на сустрэчы, увайшла ў шорт-ліст прэміі Гедройця ў 2018 годзе.

Невялікія, але важныя акцыі творчага грамадзянскага супратыву:

Жанчыны ў бел-чырвона-белых колерах чытаюць беларускія кнігі ў электрычцы – за гэта раней групу жанчын пакаралі штрафамі і суткамі

Жыхары Мінска праспявалі «Магутны Божа» ля касцёла Святога Яна Хрысціцеля

“Тата і пінгвін” Аляксандра Васілевіча

Відэасэрвіс VOKA выпусціў дакументальны фільм «Набіраючы вышыню» пра Алу Касабуцкую — першую беларуску, якой удалося ўзысці на Эверэст. 

Аляксандр Васілевіч у СІЗА напісаў для сваёй дачкі Адэлі зборнік казак “Тата і пінгвін”, у якім да Таты ў турму прыводзяць новага сукамерніка — Пінгвіна. Надзея Зелянкова, яго жонка, выклала ў свабодны доступ файлы для друку кнігі. 

Форум рэстаўратараў культурнай спадчыны адбыўся ў Мінску.

Юрый Стыльскі з гурта “Дай дарогу!”, які быў вымушаны з’ехаць пад пагрозай затрымання ў межах справы аб прызнанні “экстрэмісцкім” кліпа на песню “Баю-бай”, зладзіў імправізаваны кватэрнік.

⬅️Аўтапартрэт Алеся Пушкіна.

Стартаваў дабрачынны аўкцыён, дзе выстаўлены ўнікальны асобнік кнігі Альгерда Бахарэвіча “Тэатр шчаслівых дзяцей” з персанальным аўтографам ад пісьменніка.

Беларуска Таццяна ван дэн Брынк выдала ў Нідэрландах кнігу пра беларускую міфалогію для дзетак.

Дзяніс Марціновіч, тэатральны крытык, у калонцы для Еўрарадыё піша пра прычыны звальненняў і перспектывы Опернага пасля іх.


Галасы асобаў

Алесь Пушкін

Алесь Пушкін у лісце з-за кратаў:

“Мастакі Беларусі (асабліва маладыя) баяцца і цураюцца палітыкі, служаць Прыгажосці і проста абстрактнаму мастацтву, а я ж больш старэйшы, я пасля войска (служыў у Афганістане ў верталётным палку) – перастаў баяцца ўлад. І са студэнцкіх гадоў – актыўны з першага мітынгу Дзяды-88 у Курапатах. За яго я атрымаў свае першыя 15 сутак. Я заняў акрэсленую пазіцыю, я стаў на пазіцыі Праўды, якой бы цяжкай яна ні была… Вось гэта і апынулася цяжкім і для мяне і для грамадства. Беларускае грамадства яшчэ не можа выйсці, запатрабаваць асуджэння, як у Нюрнбэргу – тых, хто расстрэльваў у Курапатах. Так, людзі выходзяць, але жменькамі. І мы вось так і пакутуем – і я, і Беларусь… Хаця і есці ёсць што, і апрануцца, і рэстараны поўныя людзей, і фестывалі і г.д.”

Крысціна Бандурына

Крысціна Бандурына:

“Дзеці — гэта зброя. Немагчыма змяніць дарослую, сфармаваную асобу. З дзяцей жа, як з пластыліну, можна зляпіць што заўгодна. І менавіта гэтым зараз зоймецца школа, пакуль стомленыя змаганнем бацькі будуць прыходзіць у сябе і шукаць выйсце са сваіх ПТСР.

Ідэалагічная вайна прабралася ў нашы дамы з іншага боку — адтуль, куды наш уласны кантроль не распаўсюджваецца. І адзіным спосабам змагання ў вайне я бачу размову. Дзікуну, герою Хакслі, давялося тлумачыць людзям, што такое любоў, праўда, шчырасць. Нам трэба размаўляць адно з адным, са сваімі дзецьмі, бацькамі, даводзіць ім нашу праўду — пастаянна тлумачыць, упарта, нават калі хочацца здацца”.


Міжнародная салідарнасць

Выстава беларускага плакатнага пратэставага мастацтва ў нямецкім горадзе Эссэн. 

Сустрэча з Вольгай Шпарагай

Прадстаўніцы Міністэрства культуры Польшчы і польскіх арганізацый культуры сустрэліся з Паўлам Латушка і абмеркавалі магчымасці для беларускіх творцаў, якія пацярпелі ад дзеянняў рэжыму Лукашэнкі.

У царкве Braunschweiger Dom нямецкага горада Браўншвейге прайшла сустрэча з Вольгай Шпарагай, падчас якой прысутныя гаварылі пра беларускую рэвалюцыю і чыталі ўрыўкі з Вользінай кнігі “Жаночы твар рэвалюцыі”. 

“Беларуская пятніца” ў Львове – 17 верасня на розных пляцоўках горада прайшоў шэраг імпрэзаў, прысвечаных беларускай літаратуры.


Павіншуйце палітвязняў з днём нараджэння 

У верасні 3 чалавекі, якія так ці інакш уключаныя ў працэс культурнага развіцця нашай краіны, будуць спраўляць свой дзень народзінаў за кратамі. 

Гэта Максім Знак, юрыст, літаратар і музыка (4 верасня); Аляксандр Васілевіч, менеджар культуры (14 верасня) і Даніла Ганчароў, мастак па святле (27 верасня). 

Адрасы, на якія можна дасылаць віншаванні:

Максіму Знаку і Аляксандру Васілевічу – СІЗА-1. 220030, г. Мінск, вул. Валадарскага, 2;

Даніле Ганчарову – Турма №4. 212011, г. Магілёў, вул. Крупскай, 99А.