Прэмія імя Францішка Аляхновіча

Прэмія імя Францішка Аляхновіча

У 2013 годзе Беларускі ПЭН-цэнтр сумесна з Радыё Свабода заснаваў прэмію імя Францішка Аляхновіча за найлепшы твор, напісаны ў зняволенні.

Тэматыка твораў, што могуць прэтэндаваць на прэмію, не абмежаваная. На разгляд прымаюцца дакументальныя і мастацкія творы на беларускай і рускай мовах, як апублікаваныя, так і ў выглядзе рукапісу, створаныя ў зняволенні і дасланыя на працягу года. Права намінацыі маюць таксама ўсе сябры Беларускага ПЭН-цэнтра.

2023 год (за перыяд лістапад 2021-лістапад 2023)

Беларускі ПЭН і «Радыё Свабода» вызначылі шасцярых пераможцаў і васьмярых лаўрэатаў прэміі імя Францішка Аляхновіча за творы, што грунтуюцца на асабістым аўтарскім турэмным досведзе.

Дзеля бяспекі арганізатары прэміі прапанавалі намінантам або іхным сваякам, пры жаданні, захаваць ананімнасць і гарантавалі канфідэнцыйнасць. З гэтае прычыны імёны некаторых пераможцаў і лаўрэатаў схаваныя пад псеўданімамі, не абвяшчаюцца і назвы іхных твораў.

Прозвішчы будуць абвешчаныя толькі пасля таго, як гэта стане бяспечна для аўтараў.

Пераможцаў і лаўрэатаў вызначала Рада Беларускага ПЭНа.

Такім чынам, пераможцамі прэміі імя Францішка Аляхновіча за найлепшы твор, напісаны аўтарам, які быў зняволены, сталі:
Алесь Бяляцкі з успамінамі пра музей Максіма Багдановіча;
Алег Груздзіловіч з кнігай «Мае турэмныя муры»;
Марк Каласок з кнігай (назва не абвяшчаецца публічна);
Вольга Класкоўская з турэмнымі дзённікамі;
Летапісец з нататкамі (назва не абвяшчаецца публічна);
Нікола Тэсла з кнігай (назва не абвяшчаецца публічна).

Лаўрэатамі прэміі імя Францішка Аляхновіча за найлепшы твор, напісаны аўтарам, які быў зняволены, сталі:
Уладзімер Гундар з вершам «У свеце, якім бы ён ні быў…»;
Андрэй Кузнечык з вершамі;
Спадар Лапычаў з вершамі;
Ілья Міронаў з вершам «Думаеце, такога не бывае?» і нататкамі;
Павал Севярынец з вершамі;
Анатоль Хіневіч з вершам «Паглядзі ў люстэрка…»;
Сяргей Ціханоўскі з вершамі;
Max V. Detta з вершамі.

Каментуючы выбар журы, старшыня Беларускага ПЭНа Таццяна Нядбай сказала: «Сёлета, абвяшчаючы пераможцаў і лаўрэатаў, мы адзначаем не толькі літаратурнае майстэрства, але і непахіснасць духу аўтараў, якія пішуць ва ўмовах няволі. Кожная старонка іх твораў – гэта не проста словы, а адлюстраванне іх барацьбы за свабоду думкі і выказвання. Уручаючы гэтую прэмію, мы не толькі адзначаем іх талент, але і падтрымліваем іх нязломнае памкненне да свабоды».

У 2021 годзе лаўрэатамі сталі:

Вынікі 2019 года

Алесь Пушкін, кніга “Турэмны альбом”
Сяргей Скрабец, кніга “Кошт свабоды”

Вынікі 2018 года

Аляксандр Лапшын, кніга «Лагер смерці ў цэнтры Менску»
Уладзімір Някляеў, кнігі «Лісты да Волі» і «Толькі вершы»
Вольга Мікалайчык, кніга «Бо»

Вынікі 2017 года

Мікола Дзядок з кнігай «Фарбы паралельнага сьвету»
Дзмітрый Дрозд з кнігай «Бунт Батанікаў»
Андрэй Саннікаў з кнігай «Мая гісторыя»
Леанід Пятрэнка з паэтычнай кнігай «Камерныя сны»

Вынікі 2014 года

Прэмію атрымалі шэсць пісьменнікаў — Алесь Бяляцкі, Зміцер Дашкевіч, Фелікс Пекер, Павел Севярынец, Аляксандр Фядута і Ірына Халіп.

Кнігі лаўрэатаў 2014 года:

1. Алесь Бяляцкі
Іртутнае срэбра жыцця. Пралог: нататкі праваабаронцы. — Мінск, 2014.

2. Зміцер Дашкевіч
Чарвяк: зборнік апавяданняў. — 2014.

3. Фелікс Пекер
10 лет и 1 день Игоря Савченко: роман. — Россия: “Орлик”, 2012.

4. Павел Севярынец
Беларуская глыбіня. — Вільня: “Логвінаў”, 2014.

5. Аляксандр Фядута
Мой маленький Париж: повесть. — Минск: “Лимариус”, 2014.

6. Ірына Халіп
Дзённік зэчкі. — 2014.

Вынікі 2013 года

Лаўрэат прэміі — Ігар Аліневіч (кніга “Еду в Магадан”, 2013).

Спіс намінантаў на прэмію імя Францішка Аляхновіча 2013 года

1. Ігар Аліневіч
Еду в Магадан. — «Радикальная теория и практика», 2013.

2. Сяргей Аўчыннікаў
Путешествие [апавяданне] (рукапіс).

3. Юрый Бандажэўскі
Турма і здароўе: Парады прафесара медыцыны. — Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода, 2013.

4. Алесь Бяляцкі
Асвечаныя беларушчынай. — Мінск, 2012.
«Дзяды» былі з намі: З нагоды 25-годдзя першага масавага мітынгу ў Беларусі. — «Дзеяслоў», №66.

5. Зміцер Дашкевіч
Гумавы тапак (рукапіс).
Чарвяк [аповесць]. — «Наша Ніва», №26 ад 17.07.2013 — №31 ад 21.08.2013.

6. Дзмітрый Карпіцкі
Поостынь, смирись, покайся Богу: Поэтическая исповедь из темницы (рукапіс).

7. Алесь Кіркевіч
Вясна. Анталія. Вялікдзень: Філасофія турэмнага дворыка. — «Дзеяслоў», №53, 2011.
Няскончаная Адысея: Беларуская турма для пачынаючых (рукапіс).

8. Сяржук Клачкоў
Турэмны дзённік (рукапіс).

9. Анатоль Лябедзька
108 дзён і начэй у засценках КДБ: Дзённік палітычнага закладніка Анатоля Лябедзькі (рукапіс). — Радыё Свабода.

10. Павел Севярынец
Беларуская глыбіня. — «Наша Ніва», №33 ад 07.09.2011 — № 39 ад 23.10.2013.

11. Аляксандр Францкевіч
Абдымі мяне мацней [апавяданне]. — 2013.

12. Ірына Халіп
Дневник зечки (рукапіс, рыхтуецца да друку).