У панядзелак 6 верасня ў судзе Мінскага раёна быў вынесены прысуд Марыі Калеснікавай і Максіму Знаку. Іх прызналі вінаватымі па трох артыкулах Крымінальнага кодэкса: змова з мэтай захопу ўлады, заклікі да дзеянняў, скіраваных на прычыненне шкоды нацыянальнай бяспецы, стварэнне экстрэмісцкага фарміравання альбо кіраўніцтва ім.
Сябры Беларускага ПЭН-цэнтра рознымі спосабамі выказаліся з нагоды гэтага прысуду, мы сабралі некаторыя з іх, бо лічым важным зафіксаваць словы і пачуцці гэтага часу.
Уладзімір Някляеў«У крымінальнай справе Калеснікавай і Знака няма нічога крымінальнага і не можа быць, бо яны проста ўдзельнічалі ў выбарчай кампаніі згодна з Канстытуцыяй. Паколькі законы ў нас цяпер не дзейнічаюць, а дзейнічае права, так скажам, асабістага подпісу пад судовым вырашэннем, ніхто не чакаў, што будзе ўлічана, што людзі не парушалі законаў. І тым не менш тое, што сёння агучана ў судзе, мяне асабіста страшэнна ўразіла.
Гэта сведчыць толькі пра адно — пра пасылы на Захад пра гатоўнасць рэжыму да нейкіх перамоў, зменаў у сваёй палітыцы ў адносінах да грамадства. Насамрэч рэжым не збіраецца гэтага рабіць і ўсяляк дэманструе, што грамадства будзе пад прэсам катаванняў і здзекаў да той пары, пакуль не прызнаюць правату.
Тут узнікае палітычны тупік, з якога звычайнымі спосабамі, па-мойму, немагчыма выйсці. І што рабіць у такіх варунках — я ламаю галаву больш за год і не знаходжу адказу. Бо такой сітуацыі, якая склалася ў Беларусі, на маёй памяці не было і няма практыкі, як яе вырашыць».
Таццяна Заміроўская“Похищение времени, а еще кража языка и речи – жесткая и показательная перформативная практика белорусских властей, ритуально наказывающих весь народ. Судебный процесс был закрытый, финальную речь Максима Знака, которая длилась три часа, не слышал никто, кроме находящихся в зале представителей власти и адвокатов. Речь Маши тоже слышали только судьи и адвокаты. Важнейшие высказывания обоих оказались герметичными, прозвучав среди тех, кто вряд ли в них даже вслушался.
У Маши отнимают язык – в ответ она выдает перформансы, как профессиональный артист (которым она и является), в распоряжении которого есть не только речь: боевая красная помада, танцы за решеткой и сердечки руками, закованными в кандалы. Отец Колесниковой в интервью «Нашей Ниве» рассказал, что испытывал в том числе и радость (вероятно, ту самую фрустрирующую радость, которую отмечают в себе многие белорусы) – ведь он «увидел наших детей, и увидел их не в качестве преступников, а в качестве людей, которые ощущают себя свободными и невиноватыми… Я не заметил в них депрессии, угодничества».
В деле Колесниковой и Знака 41 том (адвокаты Марии и Максима дали подписки о неразглашении, поэтому содержание дела публике неизвестно). Как это все можно было написать за год? Сколько человек над этим работало? Титанический объем затраченных на это времени и сил никто не оценит – материалы дела читать не будут, в будущем их используют только однажды: для восстановления справедливости”.
Марыя МартысевічМарыі і Максіму
* * *Я напішу шмат вершаў пра апошняе летаІ назаву іх усе “Інтымная стрыжка газону”,І аднясу ў папулярнае выдавецтва,Каб выдавецтва з такою назваю зарабіла;
Але насамрэч гэта будуць песні бунтоўнага гетаДля тых, хто на гэтым траўніку ля нас не ляжалі,Пра немагчымасць кагосьці загнаць у зону,Пра яблыкі з мёдам і шофар, пра вечныя з Сінаю скрыжалі,Пра тое, якія мы моцныя, бо нас не забіла.
Андрэй ХадановічПалітычнай зняволенай
Ёй, нецярплівай з юных год,
Так шмат цярпення далі страты, –Аж чайка абарве палётКаля вязніцы, на дварэ,Сядае да яе на кратыІ смела ежу з рук бярэ.Кранула шэрае крыло –І так выразна праступае,Што цьмяным некалі было:Між палымяных змагароўВяла сляпых, сама сляпая,З усімі падаючы ў роў?Я помню, як наўскапытаМіж гор ляцела па-над страхам,Уся – парыў і пекната,Была крылатаю амаль,Нібы народжаная птахамДля гор і акіянскіх хваль:Упершыню ўцячы з гняздаТуды, дзе ўсё шырэй прастораІ ўсё люцей кіпіць вада;Глядзець на штармавы прасцягІ чуць, як б’ецца сэрца мора,Пульсуючы ў яе грудзях.
Ўільям Батлер Ейтс. (Пераклад з ангельскай.)