Пры канцы мінулага года і на пачатку гэтага пераважная большасць паседжанняў Перакладчыцкай Майстэрні была прысвечана паэзіі. Не стала выключэннем і сустрэча, што адбылася 10 студзеня. Перакладчыцы Кацярына Маціеўская і Ганна Янкута прадставілі ў сваіх перастварэннях па некалькі твораў аднаго з найлепшых паэтаў англійскай мовы Алфрэда Эдварда Хаўсмэна (1859–1936).
Хаўсмэн – апошні брытанскі паэт-класік, філолаг-антычнік, равеснік Оскара Ўайлда. “Вядомасць Хаўсмэна ў Беларусі, – расказала калегам Кацярына Маціеўская, – несупастаўная з яго папулярнасцю на радзіме і ўвогуле ў англамоўным свеце. Напрыклад, існуе традыцыя называць свае творы цытатамі з іншых твораў, і аднойчы навукоўцы падлічылі, цытатамі з чыіх тэкстаў называлі іншыя творы найчасцей. На першым месцы аказалася Біблія, на другім – Шэкспір, на трэцім – менавіта Хаўсмэн”.
Знакаміты літаратар выдаў пры жыцці мноства навуковых працаў і толькі два паэтычныя зборнікі – “Шропшырскі хлопец” (1896; гэты зборнік набыў незвычайную папулярнасць пасля Першай сусветнай вайны і прынёс шырокую вядомасць Хаўсмэну-паэту) , а таксама “Апошнія вершы” (1922). Яшчэ некалькі зборнікаў, укладзеныя братам паэта Лорэнсам Хаўсмэнам, былі надрукаваныя пасмяротна.
Як сцвярджаюць даследчыкі, паэт усё жыццё кахаў свайго аднакурсніка Мозэса Джэксана, якому і прысвяціў шэраг узрушальных любоўных вершаў.
Because I liked you better
Than suits a man to say,
It irked you, and I promised
To throw the thought away.
To put the world between us
We parted, stiff and dry;
„Good-bye,” said you, „forget me.”
„I will, no fear,” said I.
If here, where clover whitens
The dead man’s knoll, you pass,
And no tall flower to meet you
Starts in the trefoiled grass,
Halt by the headstone naming
The heart no longer stirred,
And say the lad that loved you
Was one that kept his word.
Некаторыя з іх (як працытаваны вышэй) урэшце дачакаліся адэкватных беларускіх перакладаў.
Цябе любіў я болей,
Чым, мабыць, права меў,
І разлюбіць даў слова,
Каб твой суцішыць гнеў.
Між намі свет пралёг.
Я прычакаў прысуду:
“Бывай. Забудзь мяне”, —
І адказаў: “Забуду”.
Калі аднойчы ў травах
Убачыш ты здалёк
Зарослую магілу
І запаволіш крок,
Зірні на надпіс, каб
Паверыць канчаткова:
Той, хто любіў цябе,
Стрымаў урэшце слова.
(Пераклала з ангельскай Кацярына Маціеўская)
Менавіта пераклады інтымнай лірыкі паэта складаюць аснову падборкі, падрыхтаванай для новага нумару часопіса “ПрайдзіСвет” і ўжо даступнай беларускаму чытачу.
Фармат гэтай справаздачы дазваляе публікаваць іх разам з арыгіналамі:
He would not stay for me; and who can wonder?
He would not stay for me to stand and gaze.
I shook his hand and tore my heart in sunder
And went with half my life about my ways.
Як пераклала Ганна Янкута:
Ён не застаўся б – дык навошта словы?
Ён не застаўся б, не змяніў свой лёс.
Я разарваў жыццё на дзве паловы
І паўжыцця з сабою прэч панёс.
Свабода глядзець на свет па-свойму, думаць, адчуваць, кахаць іначай заўсёды вымагала мужнасці і была звязана з рызыкай у любыя часы, а ў кансерватыўную, ханжаскую эпоху – і пагатоў. Яскравым прыкладам атмасферы, што панавала ў тагачаснай Англіі, ёсць верш Хаўсмэна “Oh who is that young sinner…”, які быў напісаны па слядах працэсу над Ўайлдам, але надрукаваны толькі пасмяротна:
Oh who is that young sinner with the handcuffs on his wrists?
And what has he been after that they groan and shake their fists?
And wherefore is he wearing such a conscience-stricken air?
Oh they’re taking him to prison for the colour of his hair.
‘Tis a shame to human nature, such a head of hair as his;
In the good old time ’twas hanging for the colour that it is;
Though hanging isn’t bad enough and flaying would be fair
For the nameless and abominable colour of his hair.
Oh a deal of pains he’s taken and a pretty price he’s paid
To hide his poll or dye it of a mentionable shade;
But they’ve pulled the beggar’s hat off for the world to see and stare,
And they’re haling him to justice for the colour of his hair.
Now ’tis oakum for his fingers and the treadmill for his feet
And the quarry-gang on Portland in the cold and in the heat,
And between his spells of labour in the time he has to spare
He can curse the God that made him for the colour of his hair.
У перакладзе Кацярыны Маціеўскай:
Што за малады злачынец крочыць там у кайданах
І чаму ў яго на твары сорам і шалёны страх?
Чым ён выклікаў пагрозы, безліч гнеўных галасоў?
Сядзе грэшнік у вязніцу за свой колер валасоў.
Здзек з прыроды чалавечай — мець такія валасы,
Гэткіх вешалі ў старыя блаславёныя часы.
Зрэшты, гэтага замала, кары не знайсці назоў —
Чвартаваць бы за пачварны, гнюсны колер валасоў.
Шмат нягодаў і пакутаў зазнаваў праз гэта ён,
Валасы хаваў пад шапкай, фарбаваў у людскі тон,
Толькі каб глядзець, і ганьбіць, і аблаяць сто разоў,
Збілі шапку й пацягнулі ў суд за колер валасоў.
Будзе катарга адплатай: портлэндскі кар’ер штодня,
Праца горкая — няважна, холад ці гарачыня.
А ў кароткіх перапынках зможа грэшнік зноў і зноў
Праклінаць дасхочу Бога за свой колер валасоў.
Таксама было разгледжана некалькі вершаў, якія не належаць непасрэдна да інтымнай лірыкі аўтара, але ёсць характэрным прыкладам паэтыкі – і паэтычнага тэмпераменту Хаўсмэна. Адзін з найбольш яскравых твораў – “Біскайская зямля”, якую перастварыла па-беларуску Ганна Янкута. Гэты пераклад (разам з англійскай арыгінальнай версіяй) і скончыць невялікую справаздачу пра паседжанне Майстэрні, а ўсе зацікаўленыя маюць магчымасць прачытаць болей вершаў Хаўсмэна, перайшоўшы на “ПрайдзіСвет” па спасылцы вышэй.
Біскайская зямля
І марак, і сухапутны,
слухай пра маю бяду,
Гледзячы з зямлі біскайскай
у бяскрайнюю ваду.
Гледзячы з зямлі біскайскай
на далёкі край нябёс,
Каля мыса я туляўся
з той бядой, што даў мне лёс.
Ззяў тады пажарам захад,
ледзянеў усход пусты,
Па слядах заходу сонца
плыў караблік залаты.
Залатыя меў ён мачты,
залатую меў хаду,
Залаты сцяжок глядзеўся
у бяскрайнюю ваду.
Я сказаў: “Каханы сябра,
мару я аб караблях,
Дык давай на борт узыдзем,
выбраўшы да сонца шлях.
Ноч за спінаю пакінем,
хмуры горад і народ,
Адшукаем ратаванне,
там, дзе захад і заход”.
Ён у гавань уваходзіць,
я ж, падняўшыся на вал,
Разглядаю рулявога,
залаты яго штурвал.
Карабель, нябёсы, мора
у адным гараць агні,
І марак, што за штурвалам,
мне крычыць з далечыні,
І ляціць, нібы ад сонца,
крык над залатой вадой:
“Гэй, на беразе біскайскім,
памажыце мне з бядой!”
Я змаўчаў, яго пачуўшы,
ды глядзеў на далягляд.
Я з зямлі, ён — з акіяна,
мы маўчым, хоць думак шмат.
Я з бядой застаўся ў ночы,
ён жа ўзяў сваю бяду
І адплыў з зямлі біскайскай
у бяскрайнюю ваду.
The Land of Biscay
Hearken, landsmen, hearken, seamen,
to the tale of grief and me
Looking from the land of Biscay
on the waters of the sea.
Looking from the land of Biscay
over Ocean to the sky
On the far-beholding foreland
paced at even grief and I.
There, as warm the west was burning
and the east uncoloured cold,
Down the waterway of sunset
drove to shore a ship of gold.
Gold of mast and gold of cordage,
gold of sail to sight was she,
And she glassed her ensign golden
in the waters of the sea.
Oh, said I, my friend and lover,
take we now that ship and sail
Outward in the ebb of hues and
steer upon the sunset trail;
Leave the night to fall behind us
and the clouding countries leave:
Help for you and me is yonder,
in a haven west of eve.
Under hill she neared the harbour,
till the gazer could behold
On the golden deck the steersman
standing at the helm of gold,
Man and ship and sky and water
burning in a single flame;
And the mariner of Ocean,
he was calling as he came:
From the highway of the sunset
he was shouting on the sea,
„Landsman of the land of Biscay,
have you help for grief and me?”
When I heard I did not answer,
I stood mute and shook my head:
Son of earth and son of Ocean,
much we thought and nothing said.
Grief and I abode the nightfall,
to the sunset grief and he
Turned them from the land of Biscay
on the waters of the sea.
