Rekomendacje i najlepsze praktyki przygotowane przez organizacje kulturalne. Kwiecień 2024

[Беларуская версія]

[English version]

PEN Belarus przygotował niniejsze rekomendacje

We współpracy z:

Międzynarodowym Związkiem Pisarzy Białoruskich

Kampanią popularyzującą kulturę białoruską Budźma Biełarusami

Wprowadzenie

Niniejszy dokument został opracowany na podstawie rocznych raportów PEN Belarus na temat naruszeń w sektorze kultury w Białorusi, raportów z monitoringu naruszeń językowych praw człowieka w Białorusi przez Międzynarodowy Związek Pisarzy Białoruskich oraz innych otwartych badań i materiałów eksperckich opublikowanych przez niezależne think-tanki oraz organizacje pozarządowe.

Uznajemy białoruskich przedstawicieli kultury za obrońców praw kulturalnych w oparciu o: a) sytuację w sferze kultury w Białorusi, rolę przedstawicieli kultury w kraju; b) raport specjalnego sprawozdawcy ds. praw kulturalnych na temat obrońców praw kulturalnych (2020 r.) A/HRC/43/50.

Wsparcie:

Białoruskie instytucje kultury:

Kanał na Telegramie Święty Belawood (Тэлеграм-канал “Свяшчэнны Белавуд”)

Art Corporation MTÜ

Tutejšy teatr

Free Belarus Center

Kapmania Hodna (Годна)

Charytatywny ruch muzyczny Belarus Outside Sound System

Fundacja Tutaka

Stowarzyszenie Czabor

Muzeum Wolnej Białorusi

Belarusian Community RAZAM e.V.

Białoruska Rada Kultury

Inicjatywa wydawnicza Centrum Obrony Praw Człowieka Wiasna poświęcona białoruskiej literaturze więziennej

Rekomendacje zostały także podpisane przez 1 organizację niejawnie.

Międzynarodowe organizacje:

PEN America

PEN International

PEN Flanders Belgium

Białoruś

• Natychmiastowe zaprzestanie tortur, w tym praktyk polegających na trzymaniu w odosobnieniu osób związanych z kulturą i innych.
• Natychmiastowe uwolnienie wszystkich działaczy kultury więzionych z przyczyn politycznych.
• Natychmiastowe zaprzestanie praktyk politycznego prześladowania osób związanych z kulturą i pracowników tego sektora za korzystanie z praw i wolności człowieka, w tym wolności słowa i wolności twórczości artystycznej.
• Podjęcie niezbędnych środków legislacyjnych, administracyjnych i sądowych w celu zapewnienia bezpiecznych warunków realizacji działań twórczych i projektów kulturalnych oraz ochrony i rozwoju kultury białoruskiej.
• Zapewnienie skutecznych środków odwoławczych i rehabilitacji wszystkim ofiarom naruszeń wolności słowa.
• Zaprzestanie dyskryminujących praktyk ścigania osób związanych z kulturą na uchodźstwie, również przy postępowaniu zaocznym oraz uchylenie dyskryminującego dekretu nr 278, który w nieuzasadniony sposób ogranicza prawa osób związanych z kulturą na uchodźstwie do uzyskania niezbędnych dokumentów (w szczególności paszportów obywatelskich) od białoruskich służb konsularnych.
• Zaprzestanie praktyk mających na celu zniesławienie osób i pracowników kultury.
• Zaprzestanie wykorzystania białoruskiej kultury do osiągnięcia ideologicznych celów władz, usprawiedliwiania rosyjskiej agresji wobec Ukrainy oraz innych celów propagandowych i dezinformacyjnych.

Inne państwa

• Kontynuowanie nacisków na władze białoruskie w celu natychmiastowego zaprzestania tortur, uwolnienia więźniów politycznych, w tym osób związanych z kulturą, oraz zaprzestania praktyki prześladowania zarówno osób związanych z kulturą, jak i ogółu społeczeństwa, za używanie języka białoruskiego w komunikacji prowadzonej na forum publicznym.
• Rekomendowanie organizacjom międzynarodowym, które nadal pracują w Białorusi, aby powróciły do używania języka białoruskiego w swoich wydarzeniach publicznych i komunikacji.
• Rozszerzenie możliwości wsparcia projektów i inicjatyw kulturalnych oraz działaczy kultury promujących wartości demokratyczne w Białorusi. Wobec braku wsparcia dla białoruskiej kultury ze strony białoruskich władz i trwających represji, a także w oparciu powszechne przekonanie, że rozwinięta kultura jest kluczem do tworzenia stabilnego środowiska demokratycznego, białoruska kultura (ze szczególnym uwzględnieniem kultury białoruskojęzycznej) na terenie kraju powinna być jednym z priorytetowych programów wsparcia białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego z optymalizacją sprawozdawczości ze względów bezpieczeństwa. Pomimo ograniczeń dotyczących publicznej działalności kulturalnej, wiele postaci i inicjatyw kulturalnych nadal działa na terenie Białorusi. Z powodów politycznych osoby te mogą zostać zwolnione z dotychczasowych miejsc pracy bez możliwości ponownego zatrudnienia i pozbawione źródeł utrzymania w Białorusi. Kluczowe jest zapewnienie im możliwości kontynuowania działalności kulturalnej i wsparcia finansowego, co pozwoli im pozostać w zawodzie i uniknąć utraty poziomu zawodowego.
• Rozszerzenie możliwości wsparcia projektów kulturalnych zlokalizowanych poza granicami Białorusi. Kultura na emigracji służy jako siła jednocząca białoruskich emigrantów. Ponieważ wielu aktywnych i świadomych obywateli opuściło Białoruś, powstaje duże zapotrzebowanie na uczestnictwo w życiu kulturalnym i dostęp do produktów kulturalnych. Możliwość utrzymywania kontaktów z białoruską kulturą za granicą pozwoli im pozostać zaangażowanymi w białoruską politykę i nadal wspierać demokratyczne zmiany w Białorusi. Przedstawiciele kultury pozostający w Białorusi (w tym menedżerowie i media kulturalne) mogą uczestniczyć w projektach realizowanych za granicą w sposób niepubliczny, pozostając częścią społeczności zawodowej.
• Podjęcie działań w celu uproszczenia procedur legalizacji pobytu białoruskich działaczy kultury (w tym menedżerów i mediów kulturalnych) na uchodźstwie, w tym kwestii uzyskania zezwolenia na pobyt, dokumentu podróży zastępującego paszport, uznawania dokumentów bez klauzuli apostille z powodu niemożności jej uzyskania, wydawania wiz dla krewnych przymusowych migrantów, żeby mogli zobaczyć się ze swoją rodziną itp.
• Zaapelowanie do firm prywatnych, w tym banków, o zaprzestanie dyskryminacji Białorusinów i podjęcie środków w celu uproszczenia procedur dla Białorusinów, w tym otwierania i prowadzenia rachunków bankowych.
• Podjęcie działań w celu zapewnienia korzystnych warunków dla funkcjonowania białoruskich organizacji kulturalnych na uchodźstwie w nowych systemach prawnych, w tym kwestii wsparcia instytucjonalnego.
• Dalsze udzielanie wsparcia politycznego białoruskim działaczom oraz organizacjom kultury na emigracji na arenie międzynarodowej.
• Dalsze monitorowanie sytuacji w zakresie bezpieczeństwa pracowników sektora kultury, sytuacji w zakresie praw człowieka w odniesieniu do pracowników tego sektora i praw kulturalnych w Białorusi oraz problemów, z jakimi borykają się pracownicy kultury przebywający na emigracji.
• Dalsze podejmowanie kwestii prześladowań politycznych białoruskich działaczy kultury (w tym menedżerów kultury i mediów kulturalnych) na forum międzynarodowym i demonstrowanie międzynarodowej solidarności z więźniami politycznymi i działaczami kultury na uchodźstwie.

Społeczność międzynarodowa

• Białoruscy animatorzy kultury działający w interesie publicznym powinni zostać zidentyfikowani jako odrębna grupa docelowa do monitorowania, wspierania i protekcji. Należy ich uwzględnić w programach mających na celu ochronę wolności słowa w Białorusi, ponieważ odgrywają oni istotną rolę w ochronie praw kulturalnych zgodnie z międzynarodowymi standardami i zaleceniami specjalnego sprawozdawcy ds. praw kulturalnych w sprawie obrońców praw kulturalnych (2020) (A/HRC/43/50).
• Dalsze wywieranie presji na białoruskie władze w celu natychmiastowego zaprzestania tortur, uwolnienia politycznie więzionych działaczy kultury i zakończenia prześladowań wobec działaczy kultury.
• Rekomendowanie organizacjom międzynarodowym działającym na Białorusi, aby ponownie włączyły język białoruski do programu swoich wydarzeń publicznych i komunikacji.
• Rozszerzenie możliwości wsparcia projektów i inicjatyw kulturalnych oraz działaczy kultury promujących wartości demokratyczne w Białorusi. Wobec braku wsparcia dla białoruskiej kultury ze strony białoruskich władz i trwających represji, a także w oparciu powszechne przekonanie, że rozwinięta kultura jest kluczem do tworzenia stabilnego środowiska demokratycznego, białoruska kultura (ze szczególnym uwzględnieniem kultury białoruskojęzycznej) na terenie kraju powinna być jednym z priorytetowych programów wsparcia białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego z optymalizacją sprawozdawczości ze względów bezpieczeństwa. Pomimo ograniczeń dotyczących publicznej działalności kulturalnej, wiele postaci i inicjatyw kulturalnych nadal działa na terenie Białorusi. Z powodów politycznych osoby te mogą zostać zwolnione z dotychczasowych miejsc pracy bez możliwości ponownego zatrudnienia i pozbawione źródeł utrzymania w Białorusi. u. Konieczne jest umożliwienie im kontynuowania działalności kulturalnej i wspieranie ich finansowo.
• Rozszerzenie możliwości wsparcia projektów kulturalnych zlokalizowanych poza granicami Białorusi. Kultura na emigracji służy jako siła jednocząca białoruskich emigrantów. Ponieważ wielu aktywnych i świadomych obywateli opuściło Białoruś, powstaje duże zapotrzebowanie na uczestnictwo w życiu kulturalnym i dostęp do produktów kulturalnych. Możliwość utrzymywania kontaktów z białoruską kulturą za granicą pozwoli im pozostać zaangażowanymi w białoruską politykę i nadal wspierać demokratyczne zmiany w Białorusi. Przedstawiciele kultury pozostający w Białorusi (w tym menedżerowie i media kulturalne) mogą uczestniczyć w projektach realizowanych za granicą w sposób niepubliczny, pozostając częścią społeczności zawodowej.
• Dalsze monitorowanie sytuacji w zakresie bezpieczeństwa pracowników sektora kultury, sytuacji w zakresie praw człowieka w odniesieniu do pracowników tego sektora i praw kulturalnych w Białorusi oraz problemów, z jakimi borykają się pracownicy kultury przebywający na emigracji.
• Dalsze podejmowanie kwestii prześladowań politycznych białoruskich działaczy kultury (w tym menedżerów kultury i mediów kulturalnych) na forum międzynarodowym i demonstrowanie międzynarodowej solidarności z więźniami politycznymi i działaczami kultury na uchodźstwie.

Aby poprzeć niniejsze rekomendacje, prosimy o wypełnienie krótkiego formularza tutaj.

Dodatkowe dokumenty i przydatne linki (ENG):

1. Monitoring of violations of cultural rights and human rights of cultural figures. Belarus, 2023 /en/2024/02/26/manitoryng-parushennyau-kulturnyh-pravou-i-pravou-chalaveka-u-dachynenni-da-dzeyachau-kultury-belarus-2023-god.html
2. Belarus in the shadow of Russia’s aggression against Ukraine. Lublin 2023 https://ies.lublin.pl/wp-content/uploads/2023/08/ies_policy_papers_no_2023-005.pdf
3. The cultural sector in Belarus in 2022 – 2023. Repressions. Trends /en/2023/09/08/the-cultural-sector-in-belarus-in-2022-2023-repressions-trends.html
4. Russification in the cultural sphere of Belarus 2022-2023 (ENG) /en/2023/12/26/rusifikaczyya-belarusi-sfera-kultury.html
5. (ENG) Overview of language rights violations Belarus in January-June 2023
6. Overview of language rights violations in Belarus during the second half of 2023 https://bellit.info/manitorynh/overview-of-language-rights-violations-in-belarus-during-the-second-half-of-2023.html
7. The Report by the Special Rapporteur on Cultural Rights on Cultural Rights Defenders (2020) (A/HRC/43/50)