Роўна чатыры гады таму, 14 ліпеня 2021 года, былі затрыманыя вясноўцы Уладзімір Лабковіч, Алесь Бяляцкі і Валянцін Стэфановіч. У чацвёртую гадавіну іх адвольнага затрымання Абсерваторыя па абароне праваабаронцаў (FIDH-OMCT) разам з ніжэйпадпісанымі арганізацыямі заклікае беларускія ўлады паважаць вяршэнства права і неадкладна і безумоўна вызваліць усіх сябраў ПЦ «Вясна», а таксама ўсіх іншых праваабаронцаў, якія ўтрымліваюцца пад вартай у Беларусі з парушэннем міжнародных стандартаў.
Парыж-Жэнева, 14 ліпеня 2025 г. Мінуў ужо чацвёрты год з моманту адвольнага зняволення лаўрэата Нобелеўскай прэміі міру і старшыні «Вясны» Алеся Бяляцкага, віцэ-прэзідэнта FIDH Валянціна Стэфановіча і юрыста «Вясны» Уладзіміра Лабковіча. Іх затрымалі 14 ліпеня 2021 года падчас беспрэцэдэнтнай хвалі рэпрэсій супраць грамадзянскай супольнасці Беларусі. 3 сакавіка 2023 года яны былі асуджаныя на 10, 9 і 7 гадоў пазбаўлення волі адпаведна — на падставе сфабрыкаваных і палітычна матываваных абвінавачванняў. На момант публікацыі яны ўсё яшчэ ўтрымліваюцца пад вартай, знаходзячыся ў цяжкіх умовах ды зведваюць жорсткае абыходжанне. У прыватнасці, сітуацыя з Алесем Бяляцкім выклікае сур’ёзную трывогу: яго камунікацыя з сям’ёй нестабільная — у апошні раз яго жонка атрымлівала ад яго ліст у снежні 2024 года, і цалкам верагодна, што яе лісты да яго не дайшлі. Таксама няма ніякіх сведчанняў таго, што ён атрымлівае дастатковую і своечасовую медычную дапамогу ў сувязі са сваімі хранічнымі захворваннямі, што выклікае сур’ёзныя асцярогі з нагоды пагаршэння яго здароўя праз умовы турэмнага зняволення.
Жорсткія рэпрэсіі супраць Праваабарончага цэнтра «Вясна» — адной з ключавых праваабарончых арганізацый, што ўжо даўно знаходзіцца ў авангардзе беларускага праваабарончага руху, — выклікаюць глыбокую занепакоенасць. Чатыры яе сябры застаюцца за кратамі. Ціск на арганізацыю і яе прадстаўнікоў з’яўляецца часткай маштабных рэпрэсій супраць грамадзянскай супольнасці, што ўзмацніліся пасля масавых пратэстаў супраць фальсіфікацыі прэзідэнцкіх выбараў у 2020 годзе. Пасля гэтых пратэстаў улады ліквідавалі ўсе праваабарончыя і іншыя незалежныя арганізацыі — у краіне не засталося ніводнай легальна дзейнай праваабарончай НДА.
Паводле стану на 2 ліпеня 2025 года, у Беларусі з палітычных прычын адвольна зняволеныя 1164 чалавекі. Сярод іх — Алесь Бяляцкі, Валянцін Стэфановіч, Уладзімір Лабковіч, а таксама Марфа Рабкова, асуджаная амаль на 15 гадоў, і Наста Лойка, сузаснавальніца арганізацыі Human Constanta, якая адбывае сем гадоў зняволення. Усе яны сталі ахвярамі пераследу, жорсткага абыходжання і/або катаванняў, былі пазбаўленыя доступу да адвакатаў. Паводле платформы SOS-Defenders, па-ранейшаму адвольна затрыманыя як мінімум 38 работнікаў медыя, 6 юрыстаў і 27 прафсаюзных актывістаў.
Падпісанты заклікаюць беларускія ўлады гарантаваць у любых абставінах фізічную недатыкальнасць і псіхалагічны дабрабыт Алеся Бяляцкага, Валянціна Стэфановіча, Уладзіміра Лабковіча і Марфы Рабковай, а таксама ўсіх астатніх адвольна затрыманых праваабаронцаў і неадкладна і безумоўна вызваліць іх.
Мы асуджаем рэпрэсіі ў Беларусі, якія працягваюцца, і падкрэсліваем, што палітычна матываваныя, адвольныя пераследы і жорсткае абыходжанне з праваабаронцамі ў Беларусі мусіць спыніцца. Мы таксама заклікаем да міжнароднай адказнасці ды неадкладнага спынення ўсіх формаў палітычна матываванага пераследу, уключна з эскалацыяй транснацыянальных рэпрэсій, накіраваных супраць беларускіх праваабаронцаў і грамадзянскай супольнасці агулам, як у Беларусі, так і за мяжой.
Нарэшце, мы заклікаем улады Беларусі забяспечыць умовы, у якіх праваабаронцы могуць ажыццяўляць сваю законную дзейнасць, не асцерагаючыся рэпрэсій, без любых абмежаванняў або прымусовага выгнання.
Падпісанты:
- Антыдыскрымінацыйны цэнтр «Мемарыял» (ADC Memorial)
- Анаіс Марэн, былая Спецдакладчыца ААН па правах чалавека ў Беларусі (2018–2024)
- ARTICLE 19
- Беларуская асацыяцыя журналістаў
- Беларускі Хельсінскі камітэт
- Цэнтр грамадзянскіх свабод (Украіна)
- Citizens’ Watch
- Інстытут грамадзянскай супольнасці (Арменія)
- Europäischer Austausch gGmbH
- Еўрапейская платформа за дэмакратычныя выбары (European Platform for Democratic Elections)
- Expert Forum
- FIDH (Міжнародная федэрацыя за правы чалавека), у рамках Абсерваторыі па абароне праваабаронцаў
- Front Line Defenders
- Helsinki Citizens Assembly- Vanadzor
- Human Rights Center (Грузія)
- Праваабарончы цэнтр «Вясна»
- Human Rights House Foundation
- Human Rights Movement Bir Duino-Kyrgyzstan
- Human Rights Watch
- ILI Foundation (Казахстан)
- Institute for Public Environment Development
- International Bar Association’s Human Rights Institute (IBAHRI)
- International Society for Fair Elections and Democracy (ISFED)
- Kazakhstan International Bureau for Human Rights and Rule of law (KIBHR)
- Lawtrend
- Legal Initiative
- LIBERECO – Partnership for Human Rights
- Memorial Human Rights Defense Center
- Memo98
- Netherlands Helsinki Committee
- Norwegian Helsinki Committee
- Östgruppen
- OMCT (World Organisation Against Torture), within the framework of the Observatory for the Protection of Human Rights Defenders
- Беларускі ПЭН
- People In Need
- Political Accountability Foundation
- Promo-LEX
- REDRESS
- Respect-Protect-Fulfill
- Right Livelihood
- Transparency International Anticorruption Center Armenia
- Unhack Democracy