Удзельнікі Сеткі Дамоў правоў чалавека асуджаюць апошнія дзеянні грузінскіх уладаў супраць незалежнай праваабарончай арганізацыі Human Rights House Tbilisi і заклікаюць неадкладна спыніць расследаванне і адмяніць рашэнне аб замарожванні ўсіх банкаўскіх рахункаў арганізацыі.
Мы, ніжэйпадпісаныя ўдзельнікі Сеткі Дамоў правоў чалавека, асуджаем апошнія дзеянні грузінскіх уладаў супраць незалежнай праваабарончай арганізацыі Human Rights House Tbilisi (HRHT) і заклікаем неадкладна спыніць расследаванне і адмяніць рашэнне аб замарожванні ўсіх банкаўскіх рахункаў арганізацыі. Гэты крок з’яўляецца спробай крыміналізацыі салідарнасці ўнутры грузінскай супольнасці і спыняе законную праваабарончую дзейнасць арганізацыі.
Human Rights House Tbilisi (HRHT) была створана 15 гадоў таму групай аўтарытэтных грузінскіх праваабарончых арганізацый. У адпаведнасці са сваім статутам, асноўныя мэты HRHT — абарона і падтрымка праваабаронцаў, а таксама ўмацаванне праваабарончых арганізацый і груп. HRHT з’яўляецца ключавым рэгіянальным цэнтрам, які прадастаўляе псіхасацыяльную, юрыдычную, рэабілітацыйную і прафесійную падтрымку праваабаронцам, якія знаходзяцца пад пагрозай, як у Грузіі, так і ў шырэйшым рэгіёне Усходняй Еўропы. За апошняе дзесяцігоддзе арганізацыя аказала падтрымку сотням праваабаронцаў. На момант замарожвання банкаўскіх рахункаў HRHT, дапамогу ад арганізацыі атрымлівалі дзясяткі праваабаронцаў і праваабарончых груп. Уся яе дзейнасць ажыццяўлялася ў адпаведнасці з Канстытуцыяй Грузіі і дзеючым заканадаўствам. HRHT з’яўляецца ўдзельніцай Сеткі Дамоў правоў чалавека, а таксама Платформы часовага перамяшчэння праваабаронцаў, якая дзейнічае пры падтрымцы Еўразвяза.
17 сакавіка 2025 года грузінскія ўлады замарозілі банкаўскія рахункі HRHT. Гэтае рашэнне было прынята на падставе расследавання Генеральнай пракуратуры Грузіі аб нібыта прыцягненні сродкаў для дзейнасці «супраць канстытуцыйнага ладу і асноваў нацыянальнай бяспекі Грузіі» і іншых падставаў. Насамрэч, HRHT з вясны 2024 года займалася краўндфандынгам і атрымала дадатковае фінансаванне ад двух буйнейшых грузінскіх банкаў, каб дапамагчы пакрыць значныя штрафы, накладзеныя на мірных пратэстоўцаў.
Дзеянні, прынятыя грузінскімі ўладамі супраць Human Rights House Tbilisi, з’яўляюцца часткай шырэйшага кантэксту рэпрэсій супраць грамадзянскай супольнасці і ціску на нязгодныя і апазіцыйныя галасы ў Грузіі, што значна паглыбіліся і ўзмацніліся ў 2024 годзе. У траўні 2024 года Парламент Грузіі прыняў закон аб «замежных агентах», які быў скіраваны супраць незалежных арганізацый грамадзянскай супольнасці і СМІ. Гэта справакавала масавыя пратэсты, на якія праваахоўныя органы адрэагавалі незаконным і пераважна непрапарцыйным ужываннем сілы. Адначасова была распачатая скаардынаваная кампанія нянавісці і запалохвання супраць праваабаронцаў і журналістаў. Сцены і ўваходы ў памяшканні праваабарончых арганізацый, у тым ліку HRHT, а таксама прыватныя дамы праваабаронцаў, уключаючы сябраў HRHT, былі абпісаныя абразлівымі графіці і налепкамі. Некаторыя праваабаронцы падвергліся фізічным нападам, многія атрымлівалі пагрозы па тэлефоне. Праз амаль год пасля гэтых падзей ніводзін з выпадкаў не быў расследаваны.
28 лістапада 2024 года, пасля востра аспрэчваемых парламенцкіх выбараў у кастрычніку, кіроўная партыя Грузіі абвясціла пра спыненне працэсу далучэння краіны да Еўразвяза. Па ўсёй краіне выбухнулі масавыя пратэсты, якія працягваюцца ўжо амаль чатыры месяцы. У адказ грузінскія ўлады ўвялі ўсё больш аўтарытарныя меры і заканадаўчыя змены, скіраваныя на падаўленне нязгоды і пакаранне грамадзян за ажыццяўленне іх права на пратэст, што прывяло да далейшага разбурэння асноўных свабод. Праваахоўнікі і звязаныя з імі невядомыя асобы ў масках («цітушкі») ужываюць надмерную і жорсткую сілу. У выніку зафіксавана больш за сто выпадкаў жорсткага абыходжання, уключаючы выпадкі катаванняў.
У снежні 2024 і лютым 2025 года Парламент Грузіі прыняў шэраг паправак у заканадаўства, якія забараняюць закрываць твар падчас мітынгаў, павышаюць у дзесяць разоў штрафы за блакіроўку вуліц і падаўжаюць тэрмін адміністрацыйнага арышту з 15 да 60 дзён. Папраўкі таксама забараняюць спантанныя сходы і крыміналізуюць блакіроўку аўтамагістраляў і мастоў. Сотні дэманстрантаў атрымалі надзвычай высокія штрафы — некаторыя атрымалі іх неаднаразова. Судовыя органы фактычна зацвярджаюць патрабаванні праваахоўнікаў без належнага разгляду, ігнаруючы прынцыпы справядлівага працэсу. Агульная сума накладзеных штрафаў ужо перавысіла 660 000 еўра. Венецыянская камісія і БДІПЧ АБСЕ заклікалі Грузію адмяніць або перагледзець, удакладніць і звузіць жорсткія санкцыі і забароны, уведзеныя за апошнія тры месяцы, паколькі яны парушаюць свабоды сходаў і выказвання. Акрамя таго, БДІПЧ адзначыла, што непрапарцыйнае пакаранне само па сабе можа лічыцца парушэннем.
17 сакавіка 2025 года праваахоўныя органы замарозілі банкаўскія рахункі ўсіх пяці фондаў і арганізацый, у тым ліку Human Rights House Tbilisi, якія збіралі сродкі на аплату штрафаў, несправядліва прызначаных дэманстрантам. 1 красавіка 2025 года парламент прыняў закон “Аб рэгістрацыі замежных агентаў”, які скіраваны супраць грамадзянскай супольнасці. Нягледзячы на тое, што фармальна закон з’яўляецца копіяй амерыканскага FARA (Закона аб рэгістрацыі замежных агентаў), яго мэтавае ўжыванне паўтарае расійскую практыку рэпрэсіўнага заканадаўства аб “замежных агентах”. Закон уводзіць крымінальную адказнасць для праваабаронцаў і іх арганізацый, якія не зарэгіструюцца пад зневажальнай пазнакай “замежны агент” за атрыманне замежнага фінансавання для сваёй законнай праваабарончай дзейнасці.
Законная праваабарончая дзейнасць нашых грузінскіх партнёраў фактычна прыпыненая з-за іх салідарнасці з грамадзянамі Грузіі і супраціву скарачэнню грамадзянскай прасторы. Мы, ніжэйпадпісаныя арганізацыі, выказваем поўную падтрымку нашым калегам і заклікаем улады Грузіі:
-
Спыніць расследаванне і неадкладна адмяніць рашэнне аб замарожванні рахункаў Human Rights House Tbilisi і іншых фондаў;
-
Адмяніць усе заканадаўчыя акты і перагледзець папраўкі, якія скіраваны супраць дзейнасці арганізацый грамадзянскай супольнасці, падрываюць яе, крыміналізуюць і парушаюць міжнародныя абавязальніцтвы Грузіі ў галіне правоў чалавека, у тым ліку “Закон аб рэгістрацыі замежных агентаў”, Закон “Аб празрыстасці замежнага ўплыву”, а таксама папраўкі ў Закон аб сходах і дэманстрацыях, Крымінальны кодэкс і Кодэкс аб адміністрацыйных правапарушэннях;
-
Спыніць пераслед праваабаронцаў, журналістаў і іх арганізацый, а таксама безадкладна расследаваць усе напады на іх.
Падпісана:
- Human Rights House Yerevan (Armenia) and its member organisations
- Pink Human Rights Defender NGO
- PEN Armenia
- ‘Socioscope” NGO
- Legal Education Society (Azerbaijan)
- Belarusian Human Rights House
- Helsinki Citizens’ Assembly Banjaluka (Bosnia and Herzegovina)
- Zdravo da ste (Bosnia and Herzegovina)
- PEN Belarus
- Human Rights Center “Viasna” (Belarus)
- Belarusian Helsinki Committee
- Human Rights House Zagreb and its member organisations
- B.a.B.e. Be active. Be emancipated.
- Croatian Platform for International Citizen Solidarity
- Human Rights House Oslo and its member organisations
- Human Rights House Foundation
- Krisesentersekretariatet
- The Women’s Front of Norway
- Mental health and human rights info
- Helsinki Foundation for Human Rights (Poland)
- Human Rights House Belgrade and its member organisations
- Lawyers’ Committee for Human Rights YUCOM
- Educational Human Rights House Chernihiv and its member organisations
- Ukrainian Helsinki Human Rights Union
- FREERIGHTS
- Human Rights House Crimea and its member organisations
- CCE “Almenda”
- Human Rights Centre ZMINA
- NGO Crimean Process
- Regional Center for Human Rights
- ZMINA
- Index on Censorship (United Kingdom)