Białoruska Nagroda im. Jerzego Giedroycia to największa niezależna białoruska premia literacka, przyznawana od 2012 roku. Pośród lauretów ubiegłych lat są: Uładzimir Niaklajeŭ, Viktar Kaźko, Ihar Babkoŭ, Eva Viežnaviec. W zeszłym roku zwycięstwo odniósł dziennikarz Radia Swaboda, Siarhiej Abłamiejka, dzięki książce „Nieznany Mińsk. Historia zniknięcia. Księga pierwsza”.
25 listopada 2023 r. w Gdańsku w słynnym Dworze Artusa (Długi Targ 43-44) o godzinie 19:00 zostaną ogłoszone wyniki konkursu i odbędzie się uroczystość wręczenia nagród im. Jerzego Gedroycia.
Jury wyłoni trzy najlepsze książki z kategorii prozy fabularnej bądź literatury faktu wydane w 2022 roku. Wszyscy trzej zwycięzcy zostaną nagrodzeni.
Na gali wręczenia nagród wystąpi zespół Relikt, który w swojej twórczości łączy współczesne nurty muzyczne z głębią białoruskiego folkloru.
Również 25 listopada w Filii Gdańskej (ul. Mariacka 42) będzie można wziąć udział w dwóch spotkaniach literackich poprzedzających wręczenie nagród.
14:00 – prezentacja książki pt. „Aleś Bialacki” opowiadającej o więźniu politycznym, obrońcy praw człowieka, laureacie Nagrody Nobla. Książka przedstawia genezę i początki kształtowania się aktywizmu obywatelskiego na Białorusi, a także osobę Alesia Bialackiego – jednego z najwybitniejszych przedstawicieli tego ruchu. Czytelnicy ujrzą w niej Białoruś, która wciąż walczy o prawdę, prawa człowieka, swoją kulturę i niepodległość. Prezentację książki prowadzić będzie jedna z autorek projektu – Taciana Niadbaj. Spotkanie odbędzie się w języku białoruskim, pytania oraz odpowiedzi możliwe są również w języku polskim.
16.00 – spotkanie z dziennikarką, pisarką oraz redaktorką, autorką książki „Dokąd idziesz, wilku? Sviatlaną Kurs, znana pod pseudonimem Eva Viežnaviec. Sviatlana otrzymała Nagrodę im. Jerzego Giedroycia w 2021 roku za książkę „Dokąd idziesz, wilku?”. Spotkanie odbędzie się w języku białoruskim, pytania oraz odpowiedzi możliwe są również w języku polskim.
Wspaniała wiadomość: podczas wszystkich wydarzeń będzie można kupić białoruskie książki!
Organizatorami nagrody są Białoruski PEN i Międzynarodowy Związek Pisarzy Białoruskich.
Organizatorami ceremonii wręczenia nagród są: Białoruski PEN, Białoruskie Towarzystwo Kulturalne „Chatka”, Międzynarodowy Związek Pisarzy Białoruskich. Za pomoc w organizacji uroczystości serdecznie dziękujemy: Muzeum Gdańska, Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego, Stowarzyszeniu Białorusinów na Pomorzu, Instytucji Kultury Samorządu Lokalnego Województwa Pomorskiego, oraz Fundacji Solidarności Międzynarodowej.
Wstęp na wydarzenia jest bezpłatny, po obowiązkowej wcześniejszej rejestracji na stronie Białoruskiego Towarzystwa Kulturalnego „Chatka” pod linkiem IMPREZY| Chatka (btkchatka.org/).
W tym roku prace uczestników ocenia sześciu literaturoznawców. Są wśród nich:
Andrej Chadanovič – poeta, tłumacz, eseista i nauczyciel literatury, autor dziesięciu tomów poezji i jednego zbioru wierszy dla dzieci. Tłumaczy poezję z języka francuskiego, angielskiego, polskiego, ukraińskiego.
Katarzyna Drozd-Urbańska – doktor filologii, literaturoznawca, profesor nadzwyczajny Katedry Białorustyki Wydziału Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią literatury białoruskiej, współczesną literaturą białoruską, kulturoznawstwem.
Cichan Čarniakievič – pisarz, krytyk, redaktor naczelny portalu bellit.info. Pracował w dzienniku „LiM”, czasopiśmie „Maładość”, w likwidowanym Białoruskim PEN Centrze i Związku Pisarzy Białoruskich. Autor książki „Wędrowiec” (2016).
Еva Viežnaviec (Sviatlana Kurs) – pisarka, laureatka nagrody im. Jerzego Giedroycia w roku 2020 za książkę „Dokąd idziesz, wilku?”.
Siarhiej Kavaloŭ – literaturoznawca, krytyk, dramaturg. Profesor, doktor habilitowany, kierownik katedry slawistyki UMCS w Lublinie.
W gronie sześciu najlepszych uczestników 12. edycji Nagrody Literackiej im. Jerzego Giedroycia znaleźli się:
Aleh Daškievič z książką „Z lotu ptaka” (Mińsk: R. Cymbieraŭ, 2022)
Aleh Daškievič przeszedł ciekawą drogę od trenera boksu do autora, którego książka znalazła się na liście do tegorocznej Nagrody im. Jerzego Giedroycia. Materiał do książki autor zbierał przez dwie dekady! „Z lotu ptaka” to jego pierwsza książka. Zawiera ona prace, które od ponad dwudziestu lat ukazują się w różnych periodykach. Są to historie stworzone napisane w różnych konwencjach, jednak utrzymujące taką samą atmosferę: mistycyzm współistnieje z rzeczywistością, wewnętrzne doznania – z wydarzeniami zewnętrznymi. To prawdziwe relacje z naszego życia w tak burzliwym, złożonym i barwnym czasie.
Siarhiej Leskieć z książką „Szept” (Mińsk: inicjatywa wydawnicza „Wilma” we współpracy z R. Cymbieraŭ, 2022)
Siarhiej Leskieć – fotograf, historyk, etnograf. W swojej twórczości upodobał sobie tematykę kultury tradycyjnej, wartości rodzinnych i życia codziennego. Gromadzi archiwum fotografii amatorskiej. Dziewięć lat temu rozpoczął wielką podróż w świecie magii białoruskiej prowincji. Siarhiej Leskieć wędrował od wioski do wioski, w poszukiwaniu czarownic, uzdrowicieli i zielarzy.
W książce „Szept” czytelnik będzie mógł poczuć smak podróży i odnaleźć niemalże całkowicie utracony świat tradycji. Historie życia, praktyki lecznicze i wszelkie dialogi przekazane są przy użyciu takich określeń, jakich na co dzień używają zielarki.
Hanna Kondratiuk z książką „Na skraju starego lasu. Historie mieszkańców Puszczy Białowieskiej” (Rada Programowa Tygodnika NIWA, 2022) Hanna Kondratiuk (Anna Kondratiuk-Świerubska) pochodzi z Kotłówki na Podlasiu. Od 1993 roku współpracuje z Tygodnikiem Białorusinów w Polsce „NIWA”. Jej reportaże i książki były tłumaczone na język polski oraz angielski. „Białoruskie słowo pisarki i nieustającej podróżniczki Hanny Kondratiuk, zawsze jest żywe, barwne, nasycone dźwiękami i zapachami rodzimej ziemi… Nowa książka Hanny Kondratiuk również jest fascynująca. Autorka, wraz z galerią barwnych bohaterów, prostych i zarazem metafizycznych historii, zabiera czytelnika w podróż poprzez nieprzeniknione tajemnice życia.” – tak napisał o książce „Na skraju starego lasu. Historie mieszkańców Puszczy Białowieskiej” Uładzimir Arłoŭ.
Sciapan Sturejka z książką „Pasażerowie statku Tezeusza” (Mińsk: Januškievič, 2022)
Sciapan Sturejka urodził się i wychował w Grodnie. Historyk i antropolog kultury, doktor nauk humanitarnych, docent EUH. Od 2007 roku aktywnie publikuje badania dotyczące zagadnień historii i dziedzictwa kulturowego. „Pasażerowie statku Tezeusza” to pierwsza powieść beletrystyczna autora.
„Wszystkie prace zawarte w książce składają się z paradoksalnych pomysłów, czarnego humoru i ciekawostek z podróży. Bohaterowie zawsze szukają prawdy, a odnajdują tylko swoje prawdziwe ja. Myśl przewodnia jest o tym, że tracimy to, co kochamy. Wszystko opisane w książce oparte jest na prawdziwych historiach.” – mówi pisarz.
Ina Snarskaja z książką „Zaczarowany skarb” (Mińsk: R. Cymbieraŭ, 2022)
W swojej książce Ina Snarskaja zabiera nas do wsi z okolic Połocka. Jak sama autorka mówi, każdą historię pisała własnym sercem. Urodziła się w Połocku, a obecnie mieszka w Połtawie. Członek Międzynarodowego Związku Pisarzy Białoruskich, Narodowego Stowarzyszenia Pisarzy Ukrainy.
„Zaczarowany skarb” to zbiór opowiadań. „Główną bohaterką jest mała dziewczynka, którą byłam i teraz, choć już jestem dorosła, w sercu nią pozostaję. I to dorosłe „ja” także uzyskuje prawo głosu, tak jakby za kulisami. Miejscem akcji jest wieś Siastronki, Waronicze, rejon połocki, miasto Połock, a czas to dzieciństwo w wieku przedszkolnym.” – podsumowuje swoją książkę Ina Snarskaja.
Maks Ščur z książką „Tam, gdzie nas nie ma” (Łohvinaŭ, 2022)
Książka „Tam, gdzie nas nie ma” jest dobrym przykładem tego, jak literatura nabiera na wadze i z biegiem czasu ulega reinterpretacji. Maks Ščur jest poetą, tłumaczem, prozaikiem i eseistą. Pochodzi z Brześcia. „Pisałem powieść o mojej młodości w Mińsku przez sześć kolejnych lat w latach 1999–2004, już na emigracji. Wysłałem rękopis na konkurs i otrzymałem nagrodę im. Janka Juchnavca – po czym natychmiast zapomniano o książce, jej autorze i samej nagrodzie. Jednak rok 2020 sprawił, że niespodziewanie moja powieść znów stała się aktualna, a rok 2022 w końcu zmusił mnie do jej zredagowania i wreszcie – prawie 20 lat później – opublikowania.”
Autor był już nagradzany premią im. Jerzego Giedroyca – w 2016 roku za powieść „Zakończyć gestalt”.